Centro Studi

CENTRO STUDI - DOPOSCUOLA - LEZIONI PRIVATE - RECUPERO ANNI SCOLASTICI

Cerca nel sito

Teocrito, Idillio XI, Ciclope

Οὐδὲν ποττὸν ἔρωτα πεφύκει φάρμακον ἄλλο,

    Non c'è alcun altro rimedio da bere per l'amore,

Νικία, οὔτ' ἔγχριστον, ἐμὶν δοκεῖ, οὔτ' ἐπίπαστον,

    Nicia, né da spalmare, mi sembra, né in polvere,

ταὶ Πιερίδες· κοῦφον δέ τι τοῦτο καὶ ἁδύ

    o Pieridi; questo, qualcosa di leggero e dolce

γίνετ' ἐπ' ἀνθρώποις, εὑρεῖν δ' οὐ ῥᾴδιόν ἐστι.

    si presenta per gli uomini, trovarlo non è facile.

γινώσκειν δ' οἶμαί τυ καλῶς ἰατρὸν ἐόντα


καὶ ταῖς ἐννέα δὴ πεφιλημένον ἔξοχα Μοίσαις.


οὕτω γοῦν ῥάιστα διᾶγ' ὁ Κύκλωψ ὁ παρ' ἁμῖν,


ὡρχαῖος Πολύφαμος, ὅκ' ἤρατο τᾶς Γαλατείας,


ἄρτι γενειάσδων περὶ τὸ στόμα τὼς κροτάφως τε.


  10ἤρατο δ' οὐ μάλοις οὐδὲ ῥόδῳ οὐδὲ κικίννοις,


ἀλλ' ὀρθαῖς μανίαις, ἁγεῖτο δὲ πάντα πάρεργα.


πολλάκι ταὶ ὄιες ποτὶ τωὔλιον αὐταὶ ἀπῆνθον


χλωρᾶς ἐκ βοτάνας· ὃ δὲ τὰν Γαλάτειαν ἀείδων


αὐτὸς ἐπ' ἀιόνος κατετάκετο φυκιοέσσας


  15ἐξ ἀοῦς, ἔχθιστον ἔχων ὑποκάρδιον ἕλκος,


Κύπριδος ἐκ μεγάλας τό οἱ ἥπατι πᾶξε βέλεμνον.


ἀλλὰ τὸ φάρμακον εὗρε, καθεζόμενος δ' ἐπὶ πέτρας


ὑψηλᾶς ἐς πόντον ὁρῶν ἄειδε τοιαῦτα·


 


Ὦ λευκὰ Γαλάτεια, τί τὸν φιλέοντ' ἀποβάλλῃ,


  20λευκοτέρα πακτᾶς ποτιδεῖν, ἁπαλωτέρα ἀρνός,


μόσχω γαυροτέρα, φιαρωτέρα ὄμφακος ὠμᾶς;


φοιτῇς δ' αὖθ' οὕτως ὅκκα γλυκὺς ὕπνος ἔχῃ με,


οἴχῃ δ' εὐθὺς ἰοῖσ' ὅκκα γλυκὺς ὕπνος ἀνῇ με,


φεύγεις δ' ὥσπερ ὄις πολιὸν λύκον ἀθρήσασα;


  25ἠράσθην μὲν ἔγωγε τεοῦς, κόρα, ἁνίκα πρᾶτον


ἦνθες ἐμᾷ σὺν ματρὶ θέλοισ' ὑακίνθινα φύλλα


ἐξ ὄρεος δρέψασθαι, ἐγὼ δ' ὁδὸν ἁγεμόνευον.


παύσασθαι δ' ἐσιδών τυ καὶ ὕστερον οὐδ' ἔτι πᾳ νῦν


ἐκ τήνω δύναμαι· τὶν δ' οὐ μέλει, οὐ μὰ Δί' οὐδέν.


  30γινώσκω, χαρίεσσα κόρα, τίνος οὕνεκα φεύγεις·


οὕνεκά μοι λασία μὲν ὀφρὺς ἐπὶ παντὶ μετώπῳ


ἐξ ὠτὸς τέταται ποτὶ θώτερον ὦς μία μακρά,


εἷς δ' ὀφθαλμὸς ὕπεστι, πλατεῖα δὲ ῥὶς ἐπὶ χείλει.


ἀλλ' οὗτος τοιοῦτος ἐὼν βοτὰ χίλια βόσκω,


  35κἠκ τούτων τὸ κράτιστον ἀμελγόμενος γάλα πίνω·


τυρὸς δ' οὐ λείπει μ' οὔτ' ἐν θέρει οὔτ' ἐν ὀπώρᾳ,


οὐ χειμῶνος ἄκρω· ταρσοὶ δ' ὑπεραχθέες αἰεί.


συρίσδεν δ' ὡς οὔτις ἐπίσταμαι ὧδε Κυκλώπων,


τίν, τὸ φίλον γλυκύμαλον, ἁμᾷ κἠμαυτὸν ἀείδων


  40πολλάκι νυκτὸς ἀωρί. τράφω δέ τοι ἕνδεκα νεβρώς,


πάσας μαννοφόρως, καὶ σκύμνως τέσσαρας ἄρκτων.


ἀλλ' ἀφίκευσο ποθ' ἁμέ, καὶ ἑξεῖς οὐδὲν ἔλασσον,


τὰν γλαυκὰν δὲ θάλασσαν ἔα ποτὶ χέρσον ὀρεχθεῖν·


ἅδιον ἐν τὤντρῳ παρ' ἐμὶν τὰν νύκτα διαξεῖς.


  45ἐντὶ δάφναι τηνεί, ἐντὶ ῥαδιναὶ κυπάρισσοι,


ἔστι μέλας κισσός, ἔστ' ἄμπελος ἁ γλυκύκαρπος,


ἔστι ψυχρὸν ὕδωρ, τό μοι ἁ πολυδένδρεος Αἴτνα


λευκᾶς ἐκ χιόνος ποτὸν ἀμβρόσιον προΐητι.


τίς κα τῶνδε θάλασσαν ἔχειν καὶ κύμαθ' ἕλοιτο;


  50αἰ δέ τοι αὐτὸς ἐγὼν δοκέω λασιώτερος ἦμεν,


ἐντὶ δρυὸς ξύλα μοι καὶ ὑπὸ σποδῷ ἀκάματον πῦρ·


καιόμενος δ' ὑπὸ τεῦς καὶ τὰν ψυχὰν ἀνεχοίμαν


καὶ τὸν ἕν' ὀφθαλμόν, τῶ μοι γλυκερώτερον οὐδέν.


ὤμοι, ὅτ' οὐκ ἔτεκέν μ' ἁ μάτηρ βράγχι' ἔχοντα,


  55ὡς κατέδυν ποτὶ τὶν καὶ τὰν χέρα τεῦς ἐφίλησα,


αἰ μὴ τὸ στόμα λῇς, ἔφερον δέ τοι ἢ κρίνα λευκά


ἢ μάκων' ἁπαλὰν ἐρυθρὰ πλαταγώνι' ἔχοισαν·


ἀλλὰ τὰ μὲν θέρεος, τὰ δὲ γίνεται ἐν χειμῶνι,


ὥστ' οὔ κά τοι ταῦτα φέρειν ἅμα πάντ' ἐδυνάθην.


  60νῦν μάν, ὦ κόριον, νῦν αὐτίκα νεῖν γε μαθεῦμαι,


αἴ κά τις σὺν ναῒ πλέων ξένος ὧδ' ἀφίκηται,


ὡς εἰδῶ τί ποχ' ἁδὺ κατοικεῖν τὸν βυθὸν ὔμμιν.


ἐξένθοις, Γαλάτεια, καὶ ἐξενθοῖσα λάθοιο,


ὥσπερ ἐγὼ νῦν ὧδε καθήμενος, οἴκαδ' ἀπενθεῖν·


  65ποιμαίνειν δ' ἐθέλοις σὺν ἐμὶν ἅμα καὶ γάλ' ἀμέλγειν


καὶ τυρὸν πᾶξαι τάμισον δριμεῖαν ἐνεῖσα.


ἁ μάτηρ ἀδικεῖ με μόνα, καὶ μέμφομαι αὐτᾷ·


οὐδὲν πήποχ' ὅλως ποτὶ τὶν φίλον εἶπεν ὑπέρ μευ,


καὶ ταῦτ' ἆμαρ ἐπ' ἆμαρ ὁρεῦσά με λεπτύνοντα.


  70φασῶ τὰν κεφαλὰν καὶ τὼς πόδας ἀμφοτέρως μευ


σφύσδειν, ὡς ἀνιαθῇ, ἐπεὶ κἠγὼν ἀνιῶμαι.


ὦ Κύκλωψ Κύκλωψ, πᾷ τὰς φρένας ἐκπεπότασαι;


αἴ κ' ἐνθὼν ταλάρως τε πλέκοις καὶ θαλλὸν ἀμάσας


ταῖς ἄρνεσσι φέροις, τάχα κα πολὺ μᾶλλον ἔχοις νῶν.


  75τὰν παρεοῖσαν ἄμελγε· τί τὸν φεύγοντα διώκεις;


εὑρησεῖς Γαλάτειαν ἴσως καὶ καλλίον' ἄλλαν.


πολλαὶ συμπαίσδεν με κόραι τὰν νύκτα κέλονται,


κιχλίζοντι δὲ πᾶσαι, ἐπεί κ' αὐταῖς ὑπακούσω.


δῆλον ὅτ' ἐν τᾷ γᾷ κἠγών τις φαίνομαι ἦμεν.


 


  80Οὕτω τοι Πολύφαμος ἐποίμαινεν τὸν ἔρωτα


μουσίσδων, ῥᾷον δὲ διᾶγ' ἢ εἰ χρυσὸν ἔδωκεν.


NOTE

Οὐδὲν - Torna al testo

ποττὸν - La voce forse è correlata al lemma ποτος, η, ον "bevibile". In Euripide, Ippolito, 516 si ritrova con φαρμακον. In Odissea, X 326 compare φαρμακον πινειν - Torna al testo

ἔρωτα  - acc. sg. ερως, ερωτος, ο. La forma attesa in Teocrito è ερωτος (genitivo) - Torna al testo

πεφύκει - pf. dorico siculo, 3° sg. "c'è" (Teocrito, XI 1) - Torna al testo

φάρμακον - Torna al testo

ἄλλο - Il pronome indefinito αλλος, αλλη, αλλο si declina come gli aggettivi di I classe a tre terminazioni - Torna al testo

Νικία - Torna al testo

οὔτ' 

ἔγχριστον - "per ungere"- Torna al testo

ἐμὶν 

δοκεῖ, 

οὔτ' 

ἐπίπαστον - "in polvere"- Torna al testo

ἢ - eclamativo "eh"- Torna al testo

ταὶ 

Πιερίδες - Πιερις, ιδος, η, ord. pl. - Torna al testo

κοῦφον - κουφος, η, ον "leggero" - Torna al testo



τοῦτο - soggetto di γινεται - Torna al testo

καὶ - congiunge κουφον e αδυ- Torna al testo
 
ἁδύ - Torna al testo

γίνετ(αι) = γιγνεται - con τι è P.N. - Torna al testo

ἐπ(ι) - con il dativo (ανθρωποις) c. di limitazione - Torna al testo

ἀνθρώποις

εὑρεῖν 

δ' 

οὐ 

ῥᾴδιόν 

ἐστι.



   5γινώσκειν δ' οἶμαί τυ καλῶς ἰατρὸν ἐόντα



καὶ ταῖς ἐννέα δὴ πεφιλημένον ἔξοχα Μοίσαις.



οὕτω γοῦν ῥάιστα διᾶγ' ὁ Κύκλωψ ὁ παρ' ἁμῖν,



ὡρχαῖος Πολύφαμος, ὅκ' ἤρατο τᾶς Γαλατείας,



ἄρτι γενειάσδων περὶ τὸ στόμα τὼς κροτάφως τε.



  10ἤρατο δ' οὐ μάλοις οὐδὲ ῥόδῳ οὐδὲ κικίννοις,



ἀλλ' ὀρθαῖς μανίαις, ἁγεῖτο δὲ πάντα πάρεργα.



πολλάκι ταὶ ὄιες ποτὶ τωὔλιον αὐταὶ ἀπῆνθον



χλωρᾶς ἐκ βοτάνας· ὃ δὲ τὰν Γαλάτειαν ἀείδων



αὐτὸς ἐπ' ἀιόνος κατετάκετο φυκιοέσσας



  15ἐξ ἀοῦς, ἔχθιστον ἔχων ὑποκάρδιον ἕλκος,



Κύπριδος ἐκ μεγάλας τό οἱ ἥπατι πᾶξε βέλεμνον.



ἀλλὰ τὸ φάρμακον εὗρε, καθεζόμενος δ' ἐπὶ πέτρας



ὑψηλᾶς ἐς πόντον ὁρῶν ἄειδε τοιαῦτα·



 



Ὦ λευκὰ Γαλάτεια, τί τὸν φιλέοντ' ἀποβάλλῃ,



  20λευκοτέρα πακτᾶς ποτιδεῖν, ἁπαλωτέρα ἀρνός,



μόσχω γαυροτέρα, φιαρωτέρα ὄμφακος ὠμᾶς;



φοιτῇς δ' αὖθ' οὕτως ὅκκα γλυκὺς ὕπνος ἔχῃ με,



οἴχῃ δ' εὐθὺς ἰοῖσ' ὅκκα γλυκὺς ὕπνος ἀνῇ με,



φεύγεις δ' ὥσπερ ὄις πολιὸν λύκον ἀθρήσασα;



  25ἠράσθην μὲν ἔγωγε τεοῦς, κόρα, ἁνίκα πρᾶτον



ἦνθες ἐμᾷ σὺν ματρὶ θέλοισ' ὑακίνθινα φύλλα



ἐξ ὄρεος δρέψασθαι, ἐγὼ δ' ὁδὸν ἁγεμόνευον.



παύσασθαι δ' ἐσιδών τυ καὶ ὕστερον οὐδ' ἔτι πᾳ νῦν



ἐκ τήνω δύναμαι· τὶν δ' οὐ μέλει, οὐ μὰ Δί' οὐδέν.



  30γινώσκω, χαρίεσσα κόρα, τίνος οὕνεκα φεύγεις·



οὕνεκά μοι λασία μὲν ὀφρὺς ἐπὶ παντὶ μετώπῳ



ἐξ ὠτὸς τέταται ποτὶ θώτερον ὦς μία μακρά,



εἷς δ' ὀφθαλμὸς ὕπεστι, πλατεῖα δὲ ῥὶς ἐπὶ χείλει.



ἀλλ' οὗτος τοιοῦτος ἐὼν βοτὰ χίλια βόσκω,



  35κἠκ τούτων τὸ κράτιστον ἀμελγόμενος γάλα πίνω·



τυρὸς δ' οὐ λείπει μ' οὔτ' ἐν θέρει οὔτ' ἐν ὀπώρᾳ,



οὐ χειμῶνος ἄκρω· ταρσοὶ δ' ὑπεραχθέες αἰεί.



συρίσδεν δ' ὡς οὔτις ἐπίσταμαι ὧδε Κυκλώπων,



τίν, τὸ φίλον γλυκύμαλον, ἁμᾷ κἠμαυτὸν ἀείδων



  40πολλάκι νυκτὸς ἀωρί. τράφω δέ τοι ἕνδεκα νεβρώς,



πάσας μαννοφόρως, καὶ σκύμνως τέσσαρας ἄρκτων.



ἀλλ' ἀφίκευσο ποθ' ἁμέ, καὶ ἑξεῖς οὐδὲν ἔλασσον,



τὰν γλαυκὰν δὲ θάλασσαν ἔα ποτὶ χέρσον ὀρεχθεῖν·



ἅδιον ἐν τὤντρῳ παρ' ἐμὶν τὰν νύκτα διαξεῖς.



  45ἐντὶ δάφναι τηνεί, ἐντὶ ῥαδιναὶ κυπάρισσοι,



ἔστι μέλας κισσός, ἔστ' ἄμπελος ἁ γλυκύκαρπος,



ἔστι ψυχρὸν ὕδωρ, τό μοι ἁ πολυδένδρεος Αἴτνα



λευκᾶς ἐκ χιόνος ποτὸν ἀμβρόσιον προΐητι.



τίς κα τῶνδε θάλασσαν ἔχειν καὶ κύμαθ' ἕλοιτο;



  50αἰ δέ τοι αὐτὸς ἐγὼν δοκέω λασιώτερος ἦμεν,



ἐντὶ δρυὸς ξύλα μοι καὶ ὑπὸ σποδῷ ἀκάματον πῦρ·



καιόμενος δ' ὑπὸ τεῦς καὶ τὰν ψυχὰν ἀνεχοίμαν



καὶ τὸν ἕν' ὀφθαλμόν, τῶ μοι γλυκερώτερον οὐδέν.



ὤμοι, ὅτ' οὐκ ἔτεκέν μ' ἁ μάτηρ βράγχι' ἔχοντα,



  55ὡς κατέδυν ποτὶ τὶν καὶ τὰν χέρα τεῦς ἐφίλησα,



αἰ μὴ τὸ στόμα λῇς, ἔφερον δέ τοι ἢ κρίνα λευκά



ἢ μάκων' ἁπαλὰν ἐρυθρὰ πλαταγώνι' ἔχοισαν·



ἀλλὰ τὰ μὲν θέρεος, τὰ δὲ γίνεται ἐν χειμῶνι,



ὥστ' οὔ κά τοι ταῦτα φέρειν ἅμα πάντ' ἐδυνάθην.



  60νῦν μάν, ὦ κόριον, νῦν αὐτίκα νεῖν γε μαθεῦμαι,



αἴ κά τις σὺν ναῒ πλέων ξένος ὧδ' ἀφίκηται,



ὡς εἰδῶ τί ποχ' ἁδὺ κατοικεῖν τὸν βυθὸν ὔμμιν.



ἐξένθοις, Γαλάτεια, καὶ ἐξενθοῖσα λάθοιο,



ὥσπερ ἐγὼ νῦν ὧδε καθήμενος, οἴκαδ' ἀπενθεῖν·



  65ποιμαίνειν δ' ἐθέλοις σὺν ἐμὶν ἅμα καὶ γάλ' ἀμέλγειν



καὶ τυρὸν πᾶξαι τάμισον δριμεῖαν ἐνεῖσα.



ἁ μάτηρ ἀδικεῖ με μόνα, καὶ μέμφομαι αὐτᾷ·



οὐδὲν πήποχ' ὅλως ποτὶ τὶν φίλον εἶπεν ὑπέρ μευ,



καὶ ταῦτ' ἆμαρ ἐπ' ἆμαρ ὁρεῦσά με λεπτύνοντα.



  70φασῶ τὰν κεφαλὰν καὶ τὼς πόδας ἀμφοτέρως μευ



σφύσδειν, ὡς ἀνιαθῇ, ἐπεὶ κἠγὼν ἀνιῶμαι.



ὦ Κύκλωψ Κύκλωψ, πᾷ τὰς φρένας ἐκπεπότασαι;



αἴ κ' ἐνθὼν ταλάρως τε πλέκοις καὶ θαλλὸν ἀμάσας



ταῖς ἄρνεσσι φέροις, τάχα κα πολὺ μᾶλλον ἔχοις νῶν.



  75τὰν παρεοῖσαν ἄμελγε· τί τὸν φεύγοντα διώκεις;



εὑρησεῖς Γαλάτειαν ἴσως καὶ καλλίον' ἄλλαν.



πολλαὶ συμπαίσδεν με κόραι τὰν νύκτα κέλονται,



κιχλίζοντι δὲ πᾶσαι, ἐπεί κ' αὐταῖς ὑπακούσω.



δῆλον ὅτ' ἐν τᾷ γᾷ κἠγών τις φαίνομαι ἦμεν.



 



  80Οὕτω τοι Πολύφαμος ἐποίμαινεν τὸν ἔρωτα



μουσίσδων, ῥᾷον δὲ διᾶγ' ἢ εἰ χρυσὸν ἔδωκεν

Nessun commento:

Posta un commento